Suplementy w ciąży – witaminy i minerały dla kobiet w ciąży
W życiu kobiety ciąża do wyjątkowy czas, w którym priorytetem dla przyszłej mamy jest zdrowe odżywianie oraz dostarczenie do organizmu odpowiednich witamin i minerałów. Niestety, niejednokrotnie mimo odpowiednio zbilansowanej diety, niektóre substancje odżywcze nie są wystarczająco dobrze przyswajane. Dodatkowo, w tym okresie zapotrzebowanie na niektóre składniki wzrasta, a w czasie ciąży niedobór może być znacznie bardziej niebezpieczny w skutkach.
Sprawdź, jakie witaminy w ciąży powinnaś suplementować, by zapewnić prawidłowy rozwój ciąży.
Czy kobieta w ciąży powinna brać suplementy?
W tym szczególnym czasie, w organizmie kobiety zachodzą intensywne zmiany fizjologiczne i zapotrzebowanie na poszczególne witaminy staje się o wiele większe. Jadłospis w czasie ciąży powinien być więc różnorodny i zdrowy, jednak nawet odpowiednio zbilansowana dieta często nie jest w stanie uzupełnić zwiększonego zapotrzebowania na cenne witaminy i składniki mineralne.
Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów, jest kilka składników odżywczych, które kobiety w ciąży powinny suplementować dla prawidłowego rozwoju dziecka. Warto mieć jednak na uwadze, że przyjmowanie suplementów diety w ciąży, powinno być ustalane indywidualnie i każdorazowo konsultowane z lekarzem prowadzącym ciążę.
Co warto suplementować w ciąży?
Aktualne rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet w ciąży, jako najważniejsze składniki zapewniające prawidłowy przebieg ciąży podaje: kwas foliowy, kwas DHA, witamina D3, jod, żelazo i magnez.
Kwas foliowy
To witamina z grupy B, niezbędna dla rozwoju wszystkich komórek w organizmie. Przyjmowanie kwasu foliowego w ciąży pozwala na uniknięcie anemii oraz ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej.
Kwas foliowy możemy znaleźć w takich produktach jak: zielone i pomarańczowe warzywa (np. szpinak, sałata, brokuł, fasolka, kapusta) oraz owocach, np. w pomarańczach czy bananach.
W ciąży suplementacja folianów jest zwykle zalecana, ponieważ by zminimalizować ryzyko wystąpienia wad rozwojowych, powinno spożywać się 0,4 mg tego składnika.
Kwas Dokozaheksaenowy (DHA)
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe DHA, przyjmowane w trakcie ciąży minimalizują ryzyko porodów przedwczesnych a także depresji poporodowej oraz stanu przedrzucawkowego. Dodatkowo przyczyniają się do prawidłowego rozwoju psychomotorycznego dziecka i zapewnienia prawidłowej ostrości wzroku, ponieważ wpływają na rozwój siatkówki oka.
Kwas ten możemy dostarczać do organizmu spożywając np. tłuste ryby morskie lub algi.
Dzienne zapotrzebowanie organizmu kobiet ciężarnych na nienasycone kwasy omega oscyluje na poziomie 100-200 mg DHA dziennie a w przypadku niskiego spożycia ryb przez kobietę ciężarną można rozważyć wyższą dawkę, ok 400-600 mg na dzień.
Witamina D3
Witamina D w ciąży, wpływa na układ szkieletowy dziecka i utrzymanie prawidłowej gęstości kości a także na funkcjonowanie innych jego układów. Wykazuje również właściwości, które chronią przed przedwczesnym porodem oraz przed niską masą urodzeniową dziecka, dlatego też nie może zabraknąć witaminy d.
Witamina D3 jest syntezowana w skórze poprzez promienie słoneczne a także znajduje się w produktach spożywczych, takich jak ryby morskie, produkty nabiałowe, jaja, mięso czy podroby.
Zalecana dawka witaminy D3 dla kobiet w ciąży oraz w czasie karmienia piersią to 1500-2000 IU na dobę, aczkolwiek optymalnym rozwiązaniem będzie również indywidualne dawkowanie tej witaminy w oparciu o poziom jej stężenia we krwi.
Jod
W czasie ciąży zapotrzebowanie na przyjmowanie jodu wzrasta, ponieważ zwiększa się potrzeba wytwarzania hormonów tarczycy. Niedobór jodu może skutkować niedoczynnością tarczycy – zarówno w przypadku przyszłej mamy jak i dziecka. Dodatkowo, jego niedobór może być przyczyną wielu zaburzeń, takich jak: niedorozwój umysłowy, karłowatość, niedosłuch i głuchota, zwiększa również ryzyko porodu przedwczesnego.
W codziennej diecie, źródłem jodu jest potasowa sól kuchenna a także ryby morskie, jodowana woda oraz produkty mleczne.
Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów, kobiety ciężarne powinny przyjmować ok 150-200 mikrogramów jodu na dobę wśród kobiet bez chorób tarczycy.
Żelazo
W ciąży, zapotrzebowanie na ten pierwiastek wzrasta, ponieważ zwiększa się objętość krwi w organizmie. Niedobór żelaza może być przyczyną wielu poważnych zaburzeń, takich jak niska masa urodzeniowa dziecka, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, niedokrwistość a nawet poronienie lub przedwczesny poród.
Źródłem żelaza w codziennej diecie mogą być np. wątróbka, żółtka jaj, kakao oraz chude mięso.
Jeśli chodzi o suplementację żelaza – decyzja o jej konieczności powinna być oparta o badania morfologii oraz poziomu ferrytyny we krwi. Zwykle, do 16 tygodnia ciąży, jego przyjmowanie zaleca się wyłącznie kobietom, które z powodu niedoboru żelaza mają stwierdzoną niedokrwistość.
Magnez
To pierwiastek, który jest troszkę poza sugerowaną „wielką piątką”, ale również jest istotny i polecany dla kobiet w ciąży. Reguluje on przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, co wywiera istotny wpływ na utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego, odgrywa też istotną rolę w procesie wzrostu, przy budowie kości i regulacji układu nerwowego.
W magnez bogate są takie produkty jak kasza gryczana, ryż, płatki owsiane, orzechy, pestki dyni, ciemne pieczywo, szpinak, fasola piała, pietruszka, banany, ryby, owoce morza, produkty mleczne.
Jeśli dieta nie pokrywa zapotrzebowania na magnez, PTG zaleca dla kobiet w ciąży suplementację magnezu w ilości ok 200-1000 mg na dobę.
Jakich witamin nie wolno w ciąży?
W okresie ciąży wiele produktów spożywczych jest niezalecanych lub wręcz zakazanych. Podobnie jest z niektórymi składnikami mineralnymi, przyprawami czy ziołami, które w „normalnym czasie” są uznawane za bardzo wskazane.
Witamina A
Dodatkowe uzupełnianie witaminy A w czasie ciąży nie jest zalecane, ponieważ, mimo, że jest ona bardzo wartościowa, to jej zbyt wysoki poziom może powodować u dziecka wady wrodzone a nawet doprowadzić do poronienia.
Witamina C
Ten składnik jest bardzo ważny w naszej codziennej diecie, jest niezbędny chociażby do prawidłowego działania układu odpornościowego, natomiast dla kobiet planujących ciążę i będących na samym jej początku, zaleca się ograniczenie witaminy C do maksymalnie 500 mg dziennie.
Zioła i przyprawy
W zależności od swoich właściwości, istnieją zioła, które mimo iż cenione i uznawane za zdrowe, to przyjmowane w okresie ciąży mogą doprowadzić do wielu negatywnych skutków, takich np. doprowadzić do porodu przedwczesnego, wad rozwojowych u płodu, podrażnienia układu pokarmowego, wystąpienia obrzęków bądź skurczy a nawet poronienia.
Takie składniki to np: aloes, tymianek, rozmaryn, liście malin, cynamon, szałwia, dziurawiec, kozieradka, chmiel, korzeń lukrecji, cząber, ziele krwawnika, liście senesu, kurkuma, curry a także żeń-szeń.
Jakie witaminy zaleca się dla kobiet planujących ciążę?
Zanim kobieta planująca bycie mamą zdecyduje się na suplementy diety, które wzmocnią i przygotują organizm na ten czas, ważne, aby wykonała odpowiednie badania i sprawdziła zapotrzebowanie na dane składniki.
Uważa się, że suplementację warto rozpocząć minimum 3 miesiące przed planowaną ciążą, ponieważ stosując suplementy diety dopiero w trakcie ciąży, ciężej będzie zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie organizmu, zarówno mamy jak i rozwijającego się w jej łonie dziecka.
Już kobiety planujące ciąże powinny rozważyć przyjmowanie kwasu foliowego, czyli witaminy B9, ponieważ kwas foliowy odpowiada m.in za ochronę układu nerwowego przed powstawaniem wad cewy, które mogę się pojawić już w ok 4 tygodniu ciąży.
Ponadto, warto zainteresować się również suplementacją witaminy E, która pozytywnie wpływa na płodność i dobrze działa na rozwój płodu oraz wspominanych wyżej składników rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologów.
Suplementacja na różnych etapach ciąży
Z każdym tygodniem ciąży, rozwijający się maluszek wchodzi na nowy etap, dlatego dbając o prawidłowy rozwój dziecka, warto wiedzieć, które witaminy i minerały są potrzebne na poszczególnych etapach ciąży.
Jakie witaminy brać w pierwszym trymestrze ciąży?
Suplementy w ciąży, ważne są szczególnie w I trymestrze, gdy zapotrzebowanie na niektóre składniki znacznie wzrasta. Pierwsze 12 tygodni, to okres ciąży, gdzie następuje intensywne różnicowanie się komórek płodu, które następnie będą wchodzić w skład poszczególnych układów oraz narządów.
Narażając się na niedobory ważnych witamin i minerałów w tym czasie możemy spowodować poważne problemy z organogenezą płodu.
Jedną z niezbędnych witamin w czasie ciąży, a szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży jest kwas foliowy. Tak jak wspominaliśmy wyżej – ma on nieocenioną rolę w rozwoju układu nerwowego u płodu, dlatego na niedobór kwasu foliowego nie możemy sobie pozwolić szczególnie na początku rozwoju dziecka, gdy występuje zwiększone ryzyko powstania wad cew nerwowych.
Wiemy już, że kwas foliowy w ciąży jest niezwykle ważny, a jakie jeszcze składniki są niezbędne do prawidłowego rozwoju ciąży w pierwszym trymestrze?
Jeśli dokuczają Ci, typowe dla początków ciąży mdłości, dostarczane wraz z dietą produkty zawierające witaminę B6 mogą załagodzić ten stan. Są to np. ryby, mięso, jaja, mleko czy drożdże.
Z wymienianych wcześniej najważniejszych witamin w okresie ciąży, szczególnie na początku warto sięgnąć również po suplementację jodu, ponieważ przez okres pierwszych 10 tygodni, płód nie ma jeszcze własnej tarczycy i odpowiednie hormony otrzymuje z organizmu matki.
Jakie witaminy brać w II i III trymestrze ciąży?
Właściwa suplementacja w ciąży jest bardzo ważna, oczywiście nie tylko na początku lecz również w dalszych jej etapach. O których substancjach szczególnie nie możemy zapominać, gdy zbliżamy się do końca ciąży?
O czym pamiętać w II trymestrze?
Na początku II trymestru, szczególnie istotne jest, aby stosowany suplement był wzbogacony o witaminę D 3. Warto również przyjrzeć się ewentualnym niedoborom żelaza w organizmie. Pamiętaj jednak, że jego suplementacja w ciąży powinna odbywać się pod okiem lekarza.
Jakich suplementów nie należy pomijać w III trymestrze?
W III trymestrze, należy zwrócić szczególną uwagę na te witaminy dla kobiet, które ukierunkowane są na prawidłowy wzrost i niwelowanie ryzyka porodu przedwczesnego.
Warto więc przyjmować witaminę E, która zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu (jej dzienne zapotrzebowanie w tym okresie wynosi ok 15-19mg).
W dalszym ciągu nie należy zapominać o suplementacji kwasami DHA, ponieważ udowodniono, że zapobiegają one przedwczesnym porodom.
W czasie ostatniego trymestru ciąży dość często zdarza się niedobór żelaza, dlatego też warto uwzględnić produkty które wspierają wchłanianie żelaza. Do nich należy witamina C, białko oraz laktoza obecna w produktach mlecznych.
Podsumowując: suplementacja witamin oraz składników mineralnych w czasie ciąży jest niezwykle istotna zarówno dla organizmu kobiety jak i rozwijającego się dziecka. Kluczowe składniki, które przyszłe mamy powinny rozważyć, to kwas foliowy, DHA, witamina D3, jod, żelazo i magnez. Suplementacja powinna być jednak dostosowana indywidualnie i konsultowana z lekarzem. Zbilansowana dieta oraz odpowiednia suplementacja zapewniają prawidłowy rozwój ciąży i zdrowie dziecka.