Nietolerancja laktozy: co warto wiedzieć i jak się dostosować?

Coraz częściej możesz przeczytać informacje, iż wiele z nas po spożyciu niektórych pokarmów mlecznych ma objawy ze strony układu pokarmowego. Czym jest to spowodowane? O tym czym jest nietolerancja laktozy oraz jakie są jej objawy dowiesz się z poniższego artykułu

Czym jest nietolerancja laktozy?

Jest to zespół kliniczny objawiający się charakterystycznymi dolegliwościami po spożyciu substancji spożywczych zawierających laktozę. Zazwyczaj po spożyciu laktozy następuje rozkład cukru mlekowego do glukozy oraz galaktozy przy udziale enzymu laktazy, który znajduję się w rąbku szczoteczki jelita cienkiego.

Czym jest laktoza?

Jest to cukier mleczny, dlatego też wszystkie produkty z mleka krowiego, owczego i koziego zawierają jej pewne ilości. Najwięcej tego cukru zawiera czyste mleko i serwatka. Laktoza występuje w wielu innych produktach spożywczych, które w swoim składzie zawierają mleko bądź surowce pochodzące z mleka, do których należą mleko w proszku czy serwatka.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Główną przyczyną nietolerancji laktozy jest niedobór enzymu laktazy, który jest odpowiedzialny za jej rozkład. W zależności od wieku kiedy pojawiają się pierwsze objawy nietolerancji laktozy, można wyróżnić:

Pierwotny niedobór laktazy– stanowi najczęstszą przyczyną nietolerancji laktozy. Największe stężenie enzymu laktazy jest obserwowane wśród noworodków oraz niemowląt. Jest to naturalne, gdyż w tym okresie życia, mleko matki lub mleko modyfikowane stanowi główne źródło energii. Wraz z rozwojem, mleko jest zastępowane pokarmami stałymi, stężenie laktazy obniża się. Pośród populacji dorosłych osób, spożywających niewielkie ilości nabiału, poziom laktazy w jelitach jest niewielki, co w konsekwencji prowadzi do pojawienia się objawów nietolerancja laktozy po spożyciu produktów mlecznych.

Rozwojowy niedobór laktazy- pojawia się u dzieci zbyt wcześnie urodzonych tj. przed 37 tygodniem ciąży, ze względu zbyt niski poziom rozwinięcia jelit co prowadzi do zbyt małej ilości wytwarzanej laktazy. Wraz z dojrzewaniem układu pokarmowego, po kilku tygodniach laktaza jest wytwarzana prawidłowo.

Wtórny niedobór laktazy- spadek poziomu enzymy w jelitach jest konsekwencją schorzeń układu pokarmowego do których można zaliczyć: celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna, mukowiscydozę, zespół krótkiego jelita, zakażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego, choroba Duhringa (skórna manifestacja nietolerancji glutenu), wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy alergie pokarmowe.

Warto wiedzieć, iż niski poziom laktazy jest obserwowany wśród osób stosujących takie leki jak: antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, kwas acetylosalicylowy czy także u pacjentów onkologicznych w trakcie chemioterapii.

Objawy nietolerancji laktozy

Wśród objawów nietolerancji laktozy można wyróżnić takie symptomy jak:

• wzdęcia z oddawaniem nadmiernej ilości gazów,
• biegunka,
• uczucie pełności w brzuchu,
• głośne przelewanie w jelitach,
• bóle brzucha,
• nudności i wymioty,
• spadek masy ciała.

Objawy nietolerancji laktozy pojawiają się już od 30 minut do 1-2 godzin po spożyciu mleka i produktów mlecznych. Nasilenie objawów zależy od ilości spożytej laktozy, a także resztkowej funkcji laktazy i czasu pasażu jelita cienkiego.

Nietolerancja laktozy a nietolerancja na mleko

Warto wiedzieć, iż nietolerancja laktozy, a alergia na mleko to nie są tożsame sytuacje. W przypadku alergii, aktywowany jest układ odpornościowy, który nadmiernie reaguje na białko pokarmowe. należy podkreślić, iż alergia pokarmowa może powodować zagrożenie życia.

Odwrotnie jest w przypadku nietolerancji laktozy, ponieważ układ odpornościowy nie bierze wówczas udziału. Mimo, iż nietolerancja laktozy powoduje sporo niekomfortowych objawów, nie zagraża życiu.

Diagnostyka nietolerancji laktozy

Jeśli podejrzewasz u siebie nietolerancję laktozy, oto lista badań, które warto wykonać by się upewnić.

Określenie pH kału– niższe pH kału niż norma która mieści się w zakresie 6,7-7,7, może oznaczać, iż borykasz się z nietolerancją pokarmową, w tym nietolerancją laktozy.

Test na nietolerancję laktozy– sprawdza genetyczne predyspozycje do wystąpienia nietolerancji laktozy. Wykonuje się je z krwi, dodatni wynik testu nie jest jednoznaczny z rozpoznaniem choroby.

Wodorowy test oddechowy- jest to badanie uzupełniające. Polega na doustnym spożyciu określonej dawki laktozy. Następnie jest mierzone stężenie wodoru w wydychanym powietrzu, podwyższone wartości wskazują na nietolerancję laktozy. Niestrawiona laktoza fermentuje w jelitach, co prowadzi do wydzielania wodoru, którego nadwyżka usuwana jest przez drogi oddechowe.

Dieta eliminacyjna – skupia się na eliminacji z diety mleka oraz wszystkich jego przetworów, które mogą zawierać laktozę. Wprowadza się ją na czas 2-3 tygodni. Przez ten okres czasu, należy obserwować reakcje przewodu pokarmowego. Jeśli w wyniku tych działań, niepożądane dolegliwości ustąpią, jest wysoce prawdopodobna nietolerancja laktozy.

Badanie endoskopowe- przeprowadzane jest w przypadku, kiedy inne metody diagnostyczne nie potwierdzają jednoznacznie nietolerancji laktozy. Badanie to jest najbardziej inwazyjne, ale także najbardziej dokładne. Endoskopia polega na pobraniu wycinka z jelita cienkiego, a następnie określenie w nim stężenia laktazy.

Jak możesz zauważyć, w diagnostyce nietolerancji laktozy stosowane jest kilka rozwiązań, by upewnić się czy mamy do czynienia z nietolerancją laktozy czy nie. Na początek warto wybrać mniej inwazyjne metody.

Leczenie nietolerancji laktozy

Sposób leczenia nietolerancja laktozy jest zależny od stopnia nasilenia dolegliwości. W każdym przypadku warto dobierać sposób działania indywidualnie. W większości przypadków wystarczające jest ograniczenie spożycia mleka i produktach mlecznych zawierających laktozę.

Należy podkreślić, iż nie zawsze jest to realne. Warto wiedzieć, iż nabiał oprócz laktozy to cenne źródło witamin i składników mineralnych takich jak: wapń, magnez, fosfor, cynk, selen, a także witaminy z grupy B. Dlatego też całkowita eliminacja produktów zawierających laktozę może prowadzić do wielu niedoborów.

Jakie zmiany w diecie?

Warto wiedzieć, iż większość osób z nietolerancja laktozy może spożywać niewielkie ilości produktów zawierających laktozę. Dobrze tolerowane są niskotłuszczowe produkty mleczne, takie jak odtłuszczone mleko.

Oto kilka wskazówek, jak zmniejszyć objawy nietolerancji:

• wybieraj mniejszą porcję nabiału- im mniejsza porcja, tym mniejsze ryzyko, że spożyty nabiał spowoduje problemy żołądkowo-jelitowe.
• łącz nabiał z innymi produktami. Mieszając produkty spożywcze, spowalniasz proces trawienia oraz możesz zredukować objawy nietolerancji.
• kupuj produkty o obniżonej zawartości laktozy,
• możesz włączyć także kapsułki bądź krople z enzymem laktazy- możesz je kupić w aptece oraz przyjmować tuż przed posiłkiem bogatym w laktozę.

Źródła laktozy w diecie

Zauważ, że nie wszystkie produkty mleczne zawierają taką samą ilość laktozy. Najwięcej laktozy zawiera mleko krowie, mleko kozie oraz owcze. W dalszej kolejności plasują się takie produkty jak jogurty, kefiry czy maślanka. Są to fermentowane produkty mleczne, które możesz dobrze tolerować ze względu na zawartość bakterii, które wytwarzają enzym rozkładający laktozę.

Najmniej laktozy zawierają twarde sery, takie jak cheddar czy szwajcarski i nie powodują dolegliwości.

Podsumowując, nietolerancja laktozy jest coraz częściej spotykana w naszym społeczeństwie. Nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia, natomiast jej dolegliwości są niekomfortowe w codziennym życiu i funkcjonowaniu.

Każdy z nas z biegiem lat będzie obserwował niedobór laktazy. Warto zwracać uwagę, po jakich produktach i spożytych ilościach pojawiają się symptomy nietolerancja laktozy.