SIBO – charakterystyka, objawy, diagnostyka, leczenie

Flora bakteryjnego naszego przewodu pokarmowego odpowiada za wiele aspektów. Przede wszystkim jest ważna dla procesów trawienia, a ponadto ma kluczy wpływ na odporność organizmu, wytwarza witaminy z grupy B. Coraz więcej osób zmaga się z problemami jelitowymi, skarżąc się na uczucie pełności w jamie brzusznej, bóle brzucha, biegunki czy zaparcia, co ma istotny wpływ na komfort życia i funkcjonowania. Z tego artykułu dowiesz się czym jest SIBO oraz jak sobie pomóc.

Czym jest SIBO?

SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) jest to zaburzenie nazywane zespołem przerostu bakteryjnego jelita cienkiego często mylone jest z zespołem jelita drażliwego ze względu na podobne objawy. Warto wiedzieć, że w prawidłowych warunkach jelito cienkie człowieka zawiera niewielką ilość bakterii. Sytuacja, kiedy pojawia się zbyt duża liczba bakterii określana jest zespołem SIBO. Bakterie te pochodzą zarówno z jelita cienkiego jak i z grubego.

Przyczyny SIBO

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego może mieć wiele przyczyn. Warto podkreślić, iż znalezienie przyczyny SIBO stanowi kluczową kwestię w terapii. Kiedy wykryjesz źródło problemów, dowiesz się, co zmienić by nie doszło do nawrotu przerostu. Warto wiedzieć, że zespół rozrostu bakteryjnego jelita nie ma jednej przyczyny, na jego rozwój najczęściej składa się wiele czynników.

Przyczyną SIBO mogą być następujące czynniki:

• zaburzenia motoryki jelit,
• zbyt mała ilość kwasu solnego w żołądku,
• dysfunkcja wydzielania enzymów trawiennych oraz kwasów żółciowych,
• nieprawidłowości anatomiczne przewodu pokarmowego,
• stosowanie antybiotyków,
• duży stres i trauma w przeszłości,
• nieprawidłowe funkcjonowanie naturalnych barier np. zastawki krętniczo-kątniczej,
• niedoczynność tarczycy,
• insulinooporność oraz cukrzyca,
• czynniki psychologiczne,
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe.

Czynniki ryzyka SIBO

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego częściej występuje w przebiegu niektórych schorzeń oraz zaburzeń.

• zaburzenia czynności motorycznej jelit, na przykład w cukrzycy, chorobie Parkinsona, zespole jelita drażliwego, twardzinie układowej,
• nieprawidłowości anatomiczne do których nalezą zwężenie jelita, zrosty pooperacyjne, stan po operacjach np. bariatrycznych,
• zaburzenia trawienia w przebiegu takich chorób jak przewlekłe zapalenie trzustki czy mukowiscydoza,
• marskość wątroby oraz przewlekła choroba nerek,
• leki hamujące wydzielanie żołądkowe, opioidy, inhibitory pompy protonowej,
• podeszły wiek.

Objawy zespołu rozrostu bakteryjnego

Objawy choroby nie są charakterystyczne. Symptomy są bardzo zbliżone do tych występujących w różnych schorzeniach przewodu pokarmowego. Są także przypadki, kiedy to SIBO przebiega bez objawów. Natomiast wśród objawów SIBO można wyróżnić:

• ból brzucha,
• biegunki,
• wzdęcia,
• nudności,
• brak apetytu,
• niestrawność,
• uczucie pełności po jedzeniu,
• zaparcia,

Warto wiedzieć, iż objawów SIBO jest więcej, nie są jednak charakterystyczne dla objawów przewodu pokarmowego, do nich można zaliczyć niedobory odporności, utratę masy ciała, przewlekłe zmęczenie, trądzik, zaburzenia miesiączkowania, a nawet depresję.

Nieleczone SIBO może doprowadzić do wielu konsekwencji takich jak:

• utrata masy ciała oraz niedożywienie,
• obrzęki,
• przewlekła biegunka,
• niedobory witaminowe, głównie witamin A, D, rozpuszczalnych w tłuszczach, co może skutkować kurzą ślepotą czy osteoporozą,
• objawy niedoboru witaminy B12 np. zaburzenia neurologiczne czy niedokrwistość z niedoboru witaminy B12,
• niestrawność,
• zmiany skórne, w tym rumień guzowaty, wysypki.

U niektórych chorych na SIBO występuje powiększenie obwodu brzucha. Natomiast u części osób borykających się z przerostem nie stwierdza się żadnych objawów SIBO.

Diagnostyka SIBO

W celu postawienia diagnozy SIBO oprócz wywiadu dotyczącego objawów chorobowych, a także schorzeń towarzyszących warto wykonać poniższe badania:

• badania laboratoryjne krwi w tym morfologia krwi, stężenie witaminy B12, kwasu foliowego oraz albuminy,
• wodorowy test oddechowy,
• badanie bakteriologiczne,
• RTG przewodu pokarmowego,
• endoskopię.

W diagnostyce SIBO wykorzystywany jest test wodorowo-metanowy, ale na czym on dokładnie polega? Badanie z użyciem laktulozy lub glukozy jest nieinwazyjną metodą rozpoznawania SIBO. Badanie opiera się na założeniu, że komórki ludzkie nie potrafią produkować metanu lub wodoru. Dlatego też obecność tych gazów w wydychanym powietrzu po spożyciu glukozy lub laktozy dostarcza informacji o zachodzeniu procesu fermentacji bakteryjnej w jelicie cienkim.

Leczenie SIBO

Proces leczenia nie należy do najłatwiejszych, przede wszystkim należy odszukać główną przyczynę, która doprowadziła do przerostu flory. Podstawą leczenia SIBO jest wdrożenie antybiotykoterapii oraz leczenie choroby podstawowej, która stanowi przyczynę przerostu. Dodatkowo nie bez znaczenia pozostaje zdrowy styl życia, redukcja stresu oraz zbilansowana dieta. Ponadto także, jeśli występują niedobory witamin czy składników mineralnych, należy dobrać odpowiednią suplementację.

W leczeniu SIBO wykorzystuje się także odpowiednią dietę eliminacyjną mającą na celu łagodzenie objawów przerostu flory bakteryjnej.

Dietoterapia w SIBO

Najczęściej stosowaną dietą jest LOW FODMAP, która polega na ograniczeniu produktów zawierających duże ilości cukrów fermentujących. Takie założenie pozwala na złagodzenie objawów sibo. Do cukrów wysoko fermentujących zalicza się: glukoza, fruktoza, galaktoza, laktoza. Ponadto ograniczeniu podlegają fermentujące poliole.

Niezwykle ważny jest czas trwania diety z ograniczeniem specyficznych cukrów, powinna być stosowana jedynie przez 2-6 tygodni, po tym etapie należy stopniowo wprowadzać produkty z większą zawartością FODMAPs i w konsekwencji ustalić dietę indywidualną, pod względem tolerancji produktów.

Ogólne zalecenia żywieniowe zawierają następujące komponenty:

• regularność posiłków w ciągu dnia dopasowana indywidualnie,
• istotne jest by przerwy między posiłkami wynosiły 3,5-4h oraz unikanie podjadania,
• spożywanie ostatniego posiłku na 2-3h przed snem,
• dbanie o higienę posiłku, dokładne żucie pokarmów, unikanie rozpraszaczy w czasie posiłku,
• wprowadzenie lekkiej obróbki termicznej pokarmów.
• należy także unikać palenia tytoniu oraz stosowania innych używek.

Czy SIBO nawraca?

Warto wiedzieć, że rozrost flory bakteryjnej może nawracać, jeśli nie zostanie ustalona główna przyczyna zaburzenia. W większości przypadków dobrze leczone zaburzenie nie nawraca. Dlatego też warto skupić się na codziennych zachowaniach żywieniowych oraz stylu życia, które są kluczowe by redukować ryzyko nawrotu zespołu SIBO. Mimo to, warto mieć na uwadze, iż na część czynników sprzyjających rozrostowi bakteryjnemu, nie mamy wpływu.

Podsumowując, przerost flory bakteryjnej jest coraz częściej spotykanym zaburzeniem przewodu pokarmowego. Nie należy bagatelizować objawów zespołu rozrostu bakteryjnego, gdyż nieleczony może prowadzić do poważnych powikłań w tym zaburzeń pracy układu trawiennego, odpornościowego zaburzeń wchłaniania witamin i składników mineralnych.