Nietolerancja histaminy: objawy, diagnoza i zalecenia dietetyczne

Nietolerancja histaminy to mało znane zjawisko, które objawami może przypominać alergię. Warto zdawać sobie sprawę, iż dieta współczesnego człowieka zawiera spore ilości produktów z różnych grup spożywczych, często także produktów gotowych, które wybierane są głównie ze względu na brak czasu. Takie produkty zawierają większe ilości histaminy, ze względu na czas przechowywania oraz dodatki do żywności.

Jak często nietolerancja histaminy jest mylona jest z alergią? Jakie niesie ze sobą objawy? Oraz jak sobie z nią radzić? Przeczytaj artykuł i sprawdź odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące histaminy.

Histamina co to?

Jest to amina biogenna, gromadzona w komórkach układu odpornościowego zlokalizowanych w jelitach i skórze. Największe stężenie zmagazynowanej aminy biogennej występuje w płucach, a także w przewodzie pokarmowym i skórze.

Histamina jest uwalniania pod wpływem różnych bodźców takich jak enzymy własne organizmu, a także produkty spożywcze i różne leki.

Rola histaminy

Warto wiedzieć, że obecność histaminy jest niezbędna do:

• zachowania rytmu okołodobowego (nadmiar histaminy utrudnia zasypianie, dlatego jednym z objawów nietolerancji histaminy mogą być problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu głębokiego),
• wydzielanie kwasu żołądkowego,
• regulacji reakcji alergicznych.

Przede wszystkim histamina pełni funkcję mediatora procesów zapalnych w reakcjach alergicznych oraz wywołuje typowe objawy alergii.

Warto zdawać sobie sprawę, iż histamina (jak i inne aminy biogenne) nie tylko jest wytwarzana samoistnie przez nasz organizm, ale także jest dostarczana z dietą. Histamina należy do amin biogennych, powstaje z aminokwasu L-histydyny w trakcie procesu przechowywania oraz dojrzewania produktów spożywczych. Istnieje grupa produktów, które nie zawierają histaminy, ale ich spożycie wyzwala jej produkcję w naszym organizmie. U większości osób, histamina nie powoduje żadnych objawów. Natomiast jest grupa ludzi, kiedy niewielka ilość histaminy przyczynia się do rozwoju psuedoalergicznych reakcji czyli nietolerancji histaminy.

Pierwszy raz nietolerancję histaminy opisano w 1974 roku w USA, kiedy 232 osoby zatruły się tuńczykiem z puszki. Na początku myślano, że to zatrucie wywołane było bakterią, ale ostatecznie wykazano, iż było to spowodowane przez za duże stężenie histaminy,

Nietolerancja histaminy – przyczyny

Kluczową i bezpośrednią przyczyną nietolerancji histaminy jest zbyt mała ilość enzymu DAO (diaminoksydazy), który ją rozkłada. Jego zbyt małe ilości prowadzą do jej kumulacji w jelitach, a w kolejnym etapie dostaje się do krwioobiegu i stąd do różnych obszarów ciała, powodując niepożądane dolegliwości.

Jakie są przyczyny nietolerancji histaminy w organizmie człowieka?

Wśród przyczyn nietolerancji histaminy można wyróżnić:

• genetyczny niedobór DAO,
• chroniczny stres,
• niedobór żelaza, witaminy B6 oraz B12, miedzi, a także witaminy C,
• zaburzoną metylację,
• dominację estrogenową,
• brak snu,
• pasożyty,
• długotrwałą antybiotykoterapię,
• insulinooporność,
• produkty spożywcze działające na nadmierne uwalnianie histaminy,
• przerost SIBO.

Nietolerancja histaminy – objawy

Objawy nietolerancji histaminy są zróżnicowane. U niektórych osób z nietolerancją histaminy występują jednostkowe symptomy do nich należą zaczerwienienie skóry czy wysypka. U innych nietolerancja histaminy przejawia się dolegliwościami w innych częściach ciała. Dzieje się tak, ponieważ wiele komórek oraz narządów ma receptory histaminy. Do nich należą komórki mięśni gładkich (ścian żołądka oraz jelit, oskrzeli i macicy, ściany naczyń krwionośnych) komórki nerwowe oraz komórki układu odpornościowego (np. komórki tuczne).

Należy podkreślić, że nietolerancja histaminy nie jest popularna, a jej objawy są często łączone z jednostkami chorobowymi. Symptomy najczęściej pojawiają się po około 10-30 minutach od spożycia pokarmu bogatego w histaminę. Nietolerancję histaminy uznaje się jako reakcję pseudoalergiczną, gdyż niska aktywność DAO oraz wysokie stężenie histaminy przypominają alergię.

Do objawów nietolerancji histaminy zalicza się:

• gwałtowne zaczerwienienie skóry,
• wodnisty katar,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• bóle brzucha,
• nudności,
• biegunkę,
• wymioty,
• pokrzywkę,
• kaszel,
• kołatanie serca,
• duszności,
• problemy z oddychaniem.

Objawy nietolerancji histaminy obejmują cały ludzki organizm. Jak widać, sygnały nietolerancji histaminy mogą być bardzo zróżnicowane, od łagodnych do ciężkich. Mogą dotyczyć skóry, przewodu pokarmowego, układu krążenia, układu nerwowego.

Diagnostyka nietolerancji histaminy

Potwierdzenie nietolerancji histaminy nie należy do łatwych zadań. Nadmiar histaminy może być także związany z rzadkimi specyficznymi zaburzeniami. Diagnostykę nietolerancji histaminy należy zacząć od wykluczenia chorób przewlekłych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy celiakia, a także zakażenie Helicobacter pylori.

Jeśli istnieje podejrzenie nietolerancji histaminy, wśród diagnostyki nietolerancji histaminy w organizmie człowieka należy wyróżnić następujące badania:

• badanie aktywności enzymu DAO w surowicy krwi (wynik niższy niż 10IU/ml),
• badanie poziomu histaminy w organizmie człowieka,
• badanie poziomu witaminy B6, witaminy C, miedzi oraz cynku.

Drugim filarem oprócz badań w kierunku nietolerancji histaminy jest samoobserwacja. Niekiedy reakcja na produkty zawierające histaminę pojawia się z opóźnieniem, dlatego warto prowadzić dzienniczek przez kilka lub kilkanaście dni. Możliwe jest współistnienie innego schorzenia wraz z nietolerancją histaminy, a w takiej sytuacji dochodzi do powstania zespołu nakładania się chorób.

Nietolerancja histaminy – dieta

Dieta niskohistaminowa warto, by była wsparciem mającym pozytywny wpływ na samopoczucie. W przypadku nietolerancji histaminy wskazówki żywieniowe są kluczowym punktem do działania. Podstawą walki z nietolerancją histaminy jest zadbanie o jelita, gdyż aktywne zakażenie pasożytami czy bakteriami stanowi najczęstsze problemy. Redukcja pewnych elementów z diety jest obecnie jedynym skutecznym rozwiązaniem.

Warto wyróżnić grupę produktów spożywczych bogatych w histaminę, które sugeruje się unikać. Należą do niej następujące produkty spożywcze:

• produkty fermentowane takie jak kapusta kiszona, ogórki kiszone, kimchi, tofu, sos sojowy, kefiry i jogurty,
• sery: sery pleśniowe, camembert, parmezan, kozi, owczy,
• produkty wędzone, ryby w puszkach, konserwy,
• zboża glutenowe,
• wędliny np. salami czy szynka parmeńska,
• mięso wieprzowe,
• surowe pomidory,
• suszone owoce,
• szampan, piwo, wino czerwone.

Wiele bakterii i grzybów, które są wykorzystywane w procesie fermentacji jogurtów, serów czy wina, produkuje histaminę. Z tego powodu wszystkie produkty fermentowane są bogate w histaminę i osoby borykające się z nietolerancją histaminy powinny unikać ich spożycia.

Ponieważ przechowywanie produktów w nieprawidłowych warunkach prowadzi do zwiększenia ilości histaminy, dlatego ważne jest, by produkty nadpsute czy zgniłe nie były spożywane przez osoby z nietolerancją histaminy.

Techniki obróbki technologicznej takie jak gotowanie, pieczenie czy smażenie nie wpływają na zawartość histaminy w pokarmach. Histamina jest odporna na działanie temperatury, dlatego nie ma domowego sposobu na zmniejszenie jej ilości w jedzeniu.

Warto też zwrócić uwagę na produkty spożywcze, które nie zawierają histaminy, ale stymulują jej nadmierne uwalnianie w organizmie. Do nich można zaliczyć: owoce suszone, awokado, owoce cytrusowe, szpinak, truskawki, kiwi, orzeszki ziemne, wzmacniacze smaku czy nikotynę.

Należy także wyróżnić pokarmy, mogące zakłócać działanie enzymu DAO:

• alkohol,
• szpinak, truskawki,
• zielona herbata,
• napoje energetyczne.

Co więcej, obok pokarmów bogatych w histaminę, niektóre leki jak niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą także hamować aktywności enzymu dao, co prowadzi do pojawiania się objawów nietolerancji histaminy.

Czasami w opanowaniu objawów nietolerancji histaminy znajdują zastosowanie leki przeciwhistaminowe. W momencie, kiedy wiemy, iż nie będzie możliwości uniknięcia produktów wysokiej zawartości histaminy, można wesprzeć się suplementem DAO, dostępnym w aptece. Aczkolwiek pamiętaj, że nie można go przyjmować bez potwierdzenia dysfunkcji enzymu DAO.

Podsumowując: nietolerancja histaminy często mylona jest z innymi dolegliwościami. Jest to zespół różnorodnych symptomów spowodowanych przez pokarmy zawierające takie ilości histaminy, które u osób zdrowych nie powodują objawów. Symptomy te mogą być rezultatem różnych mechanizmów patofizjologicznych. Do objawów nietolerancji histaminy należą: świąd skóry czy ból głowy. Dlatego warto obserwować objawy nietolerancji histaminy i reagować.

W przypadku podejrzenia nietolerancji histaminy zaleca się wykonanie badań, a dodatkowo wprowadzenie dzienniczka samoobserwacji. Na tej podstawie możliwe jest rozpoznanie nietolerancji histaminy. Dieta niskohistaminowa mająca na celu unikanie pokarmów zawierających znaczne ilości histaminy jest obecnie jedynym rekomendowanym środkiem zarówno diagnostycznym jak i terapuetycznym w leczeniu nietolerancji histaminy. Dodatkowo należy uzupełniać niedobory żywieniowe, zadbać o redukcję stresu bądź znalezienie sposobów na radzenie sobie z nim.