Antyoksydacja jest procesem, którego podstawę stanowią przeciwutleniacze, nazywane również antyoksydantami.
Antyoksydanty są to związki odpowiedzialne za neutralizowanie wolnych rodników tlenowych i zapobieganie szkodliwym procesom utleniania zachodzącym w organizmie.
Przyczyny powstawania wolnych rodników tlenowych
Codzienny stres psychiczny jak i fizyczny, brak snu, narastające zmęczenie, intensywny wysiłek fizyczny , nieregularny tryb życia, zanieczyszczenie środowiska, palenie tytoniu, picie alkoholu, niewłaściwa dieta oraz nadmierna ekspozycja na słońce są czynnikami przyczyniającymi się do powstawania w organizmie wolnych rodników tlenowych.
Czym są wolne rodniki ?
Wolne rodniki wywołują procesy utleniania, których konsekwencją jest niszczenie struktur DNA komórek. W następstwie dochodzi do uszkodzenia włókien kolagenowych i elastynowych, a tym samym do szybszego starzenia się skóry oraz rozwoju wielu chorób, np. łuszczycy, egzemy.
Wolne rodniki tlenowe odpowiadają również za rozwój wielu innych chorób ze strony różnych narządów i układów, m.in. zwyrodnienia plamki żółtej, zaćmy, nowotworów, sklerozy, astmy, Alzheimera.
Właściwości antyoksydantów
Obecnie wiele się mówi o antyoksydantach i ich dobroczynnych właściwościach przeciw-nowotworowych, zmniejszających ryzyko cukrzycy, miażdżycy, chorób serca, chorób oczu oraz spowalniających starzenie organizmu.
Spożywanie odpowiedniej ilości antyoksydantów wpływa na wzmocnienie odporności i spowalnia procesu starzenia organizmu. W tym celu dobrze jest spożywać każdego dnia przynajmniej dwa posiłki składające się ze świeżych warzyw i owoców i stosować odpowiednio zbilansowaną suplementację.
Regularne dostarczanie przeciwutleniaczy wspomaga naturalne mechanizmy ochronne organizmu oraz pozwala zachować zdrowie i urodę na długie lata.Antyoksydanty korzystnie wpływają na skórę, przeciwdziałając m.in. zmianom zapalnym.
Substancje antyoksydacyjne znajdują szerokie zastosowanie w kosmetyce również dlatego, że opóźniają procesy starzenia się skóry i wykazują działanie przeciwzmarszczkowe.
Antyoksydanty, takie jak witaminy C, E i beta-karoten chronią skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego, redukują nieestetyczne przebarwienia i stymulują produkcję kolagenu.
Należy zaznaczyć, że antyoksydanty oprócz tego, że hamują szkodliwe działanie wolnych rodników, mogą nawet naprawić uszkodzenia skóry, które pojawiają się wraz z upływem czasu. Efektem tego jest gładka, miękka i promienna cera.
Ponadto dostarczane wraz z dietą hamują rozwój chorób nowotworowych, chronią wrażliwą tkankę nerwową, zmniejszają objawy stresu oraz wzmacniają system odpornościowy.Związki te chronią nienasycone kwasy tłuszczowe przed procesem utleniania, co zapobiega rozwojowi miażdżycy.
Przeciwutleniacze odgrywają również znaczącą rolę w ochronie organizmu przed wystąpieniem powikłań cukrzycy, ponieważ ograniczają działanie wysokiego poziomu cukru we krwi u osoby chorej. Ponadto chronią przed rozwojem choroby niedokrwiennej serca, choroba stawów, zaćma, skleroza, zapaleniem oskrzeli oraz spowalniają przebieg choroby Alzheimera.
Antyoksydanty egzogenne i endogenne
W naszym organizmie współdziałają antyoksydanty egzogenne i endogenne.
Przeciwutleniacze endogenne wytwarzane są wewnątrz naszego organizmu, a egzogenne są dostarczane z zewnątrz. Stanowią one tarczę obronną przed wolnymi rodnikami.
Do antyoksydantów endogennych należą: melatonina, glutation, estrogen, albumina, kwas moczowy i liponowy, zaś do egzogennych witaminy: C, A, E, likopen, alfa karoten, beta karoten, polifenole i luteina.
Koenzym Q10, cynk, selen, kobalt, miedź i mangan należą zarówno do antyoksydantów endogennych jak i egzogennych.Badania pokazują, że wraz z wiekiem i wzrostem zanieczyszczenia środowiska ilość przyjmowanych antyoksydantów powinna rosnąć. Dlatego warto wzbogacić codzienną dietę o produkty bogate w te dobroczynne substancje aktywne.
Roślinami i ziołami o największej zawartości antyoksydantów (ich siła niwelowania wolnych rodników wyrażona w jednostkach ORAC) są m. in. czarny bez, cynamon, kurkuma, kakao, sumac, imbir, oregano, pietruszka, bazylia i szafran, astaksantyna z alg, ostropest, a przede wszystkim goździki, które mają najwyższe w naturze zdolności antyoksydacyjne.
Gdzie znajdziemy antyutleniacze?
Antyutleniacze występują w wielu spożywanych na co dzień produktach:
- witamina A: nabiał, masło, żółtka jaj, tłuste morskie ryby, żółte owoce, ciemnozielone i żółte warzywa;
- prowitamina A (beta – karoten): marchew, dynia, morela, papaja, papryka czerwona, pomidor, natka pietruszki, szczaw, szpinak, sałata, słodkie ziemniaki;
- witamina E: oleje roślinne, orzechy, kiełki, kukurydza, szpinak, brukselka, produkty zbożowe pełnoziarniste, kapusta włoska, mango, łuskane ziarna pszenicy;
- witamina C: owoce cytrusowe, jagody, kiwi, czerwona papryka, natka pietruszki, porzeczki, dzika róża, truskawki, kalafior, ziemniaki, kapusta;
- selen: orzech brazylijski, cebula, czosnek, grzyby, łuskane ziarna pszenicy, ryż;
- cynk: ostrygi, produkty zbożowe z pełnego przemiału, podroby, mięso, ryby, nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce;
- polifenole: czerwone wino, herbata: zielona, czerwona i biała.
Chociaż w antyoksydanty bogate są produkty roślinne, owoce i warzywa, odpowiednia dieta nie zawsze wystarczy. Dlatego warto postawić na antyoksydanty w tabletkach, kroplach czy kapsułkach, dzięki którym organizm otrzyma potężną dawkę wartościowych składników.
mgr kosmetologii Julianna Żuchowska