SIBO – charakterystyka, objawy, diagnostyka, leczenie

Flora bakteryjna naszego przewodu pokarmowego odpowiada za wiele aspektów. Przede wszystkim jest ważna dla procesów trawienia. Ponadto ma kluczowy wpływ na odporność organizmu, wytwarza witaminy z grupy B. Coraz więcej osób zmaga się z problemami jelitowymi, skarżąc się na uczucie pełności w jamie brzusznej, bóle brzucha, biegunki czy zaparcia, co ma istotny wpływ na komfort życia i funkcjonowania. Jedną z częstszych przyczyn utrzymujących się problemów jest zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).

Z tego artykułu dowiesz się czym jest SIBO oraz jak sobie pomóc.

SIBO co to?

SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) jest to zaburzenie nazywane zespołem przerostu bakteryjnego jelita cienkiego często mylone jest z zespołem jelita drażliwego ze względu na podobne objawy. Warto wiedzieć, że w prawidłowych warunkach jelito cienkie człowieka zawiera niewielką ilość bakterii. Sytuacja, kiedy pojawia się zbyt duża liczba bakterii określana jest zespołem SIBO. Bakterie te pochodzą zarówno z jelita cienkiego jak i z grubego. Występowanie SIBO jest coraz częstsze, a dodatkowo na jego rozwój ma wpływ wiele czynników.

Przyczyny SIBO

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego może mieć wiele przyczyn. Warto podkreślić, iż znalezienie przyczyny SIBO stanowi kluczową kwestię w terapii. Kiedy wykryjesz źródło problemów, dowiesz się, co zmienić by nie doszło do nawrotu przerostu. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita nie ma jednej przyczyny, na jego rozwój najczęściej składa się wiele czynników.

Przyczyną SIBO mogą być następujące czynniki:

• zaburzenia motoryki jelit,
• zbyt mała ilość kwasu solnego w żołądku,
• dysfunkcja wydzielania enzymów trawiennych oraz kwasów żółciowych,
• nieprawidłowości anatomiczne przewodu pokarmowego,
• stosowanie antybiotyków,
• duży stres i trauma w przeszłości,
• nieprawidłowe funkcjonowanie naturalnych barier np. zastawki krętniczo-kątniczej,
• niedoczynność tarczycy,
• insulinooporność oraz cukrzyca,
• czynniki psychologiczne,
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe.

Czynniki ryzyka SIBO

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego częściej występuje w przebiegu niektórych schorzeń oraz zaburzeń. Czynniki ryzyka SIBO to:

• zaburzenia czynności motorycznej jelit, na przykład w cukrzycy, chorobie Parkinsona, zespole jelita drażliwego, twardzinie układowej,
• nieprawidłowości anatomiczne do których nalezą zwężenie jelita, zrosty pooperacyjne, stan po operacjach np. bariatrycznych,
• zaburzenia trawienia w przebiegu takich chorób jak przewlekłe zapalenie trzustki czy mukowiscydoza,
• marskość wątroby oraz przewlekła choroba nerek,
• leki hamujące wydzielanie żołądkowe, opioidy, inhibitory pompy protonowej,
• podeszły wiek.

Objawy SIBO

Objawy choroby nie są charakterystyczne. Symptomy są bardzo zbliżone do tych występujących w różnych schorzeniach przewodu pokarmowego. Są także przypadki, kiedy to SIBO przebiega bez objawów. Natomiast wśród objawów ze strony układu pokarmowego można wyróżnić:

• bóle brzucha,
• biegunki,
• wzdęcia,
• nudności,
• brak apetytu,
• niestrawność,
• uczucie pełności po jedzeniu,
• zaparcia.

Warto wiedzieć, iż objawów SIBO jest więcej, nie są jednak charakterystyczne dla objawów przewodu pokarmowego, do nich można zaliczyć niedobory odporności, choroby skóry, utratę masy ciała, przewlekłe zmęczenie, trądzik, zaburzenia miesiączkowania, a nawet depresję.

Nieleczone SIBO może doprowadzić do wielu konsekwencji takich jak:

• niezamierzonej utraty masy ciała oraz niedożywienie,
• obrzęki,
• przewlekła biegunka,
• niedobory witaminowe, głównie witamin A, D, rozpuszczalnych w tłuszczach, co może skutkować kurzą ślepotą czy osteoporozą,
• objawy niedoboru witaminy B12 np. zaburzenia neurologiczne czy niedokrwistość z niedoboru witaminy B12,
• niestrawność,
• zmiany skórne, w tym rumień guzowaty, wysypki,
• zespół jelita drażliwego,
• objawy neurologiczne.

Wśród objawów skórnych SIBO można wyróżnić łuszczycę, która charakteryzuje się powstawaniem łusek oraz suchych plam na skórze. Bakterie jelitowe mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, dlatego też objawy SIBO mogą manifestować się dolegliwościami skórnymi.

U niektórych chorych na SIBO występuje powiększenie obwodu brzucha. Natomiast u części osób borykających się z przerostem nie stwierdza się żadnych objawów SIBO.

Diagnostyka SIBO

W celu postawienia diagnozy SIBO oprócz wywiadu dotyczącego objawów chorobowych, a także schorzeń towarzyszących warto wykonać poniższe badania:

• badania laboratoryjne krwi w tym morfologia krwi, stężenie witaminy B12, kwasu foliowego oraz albuminy,
• wodorowy test oddechowy,
• badanie bakteriologiczne,
• RTG przewodu pokarmowego,
• endoskopię.

Badanie SIBO nie powinno być wykonywane wśród osób, które w ostatnich 30 dniach stosowały antybiotykoterapię, czy też były poddawane głębokiemu płukaniu okrężnicy. W dniu poprzedzającym badanie SIBO należy przestrzegać ścisłej diety, by wynik badania był miarodajny.

W diagnostyce SIBO wykorzystywany jest test wodorowo-metanowy. Jest to badanie z użyciem laktulozy lub glukozy jest nieinwazyjną metodą rozpoznawania SIBO. Badanie opiera się na założeniu, że komórki ludzkie nie potrafią produkować metanu lub wodoru. Dlatego obecność tych gazów w wydychanym powietrzu po spożyciu glukozy lub laktozy dostarcza informacji o zachodzeniu procesu fermentacji bakteryjnej w jelicie cienkim.

Leczenie SIBO

Proces leczenia nie należy do najłatwiejszych, przede wszystkim należy odszukać główną przyczynę, która doprowadziła do przerostu flory. Podstawą leczenia SIBO jest wdrożenie antybiotykoterapii oraz leczenie choroby podstawowej, która stanowi przyczynę przerostu. Dodatkowo nie bez znaczenia pozostaje zdrowy styl życia, redukcja stresu oraz zbilansowana dieta. Ponadto także, jeśli występują niedobory witamin czy składników mineralnych, należy dobrać odpowiednią suplementację.

W leczeniu SIBO wykorzystuje się także odpowiednią dietę eliminacyjną mającą na celu łagodzenie objawów przerostu flory bakteryjnej ze strony przewodu pokarmowego.

Dietoterapia w SIBO

Najczęściej stosowaną dietą jest LOW FODMAP, która polega na ograniczeniu produktów zawierających duże ilości cukrów fermentujących. Takie założenie pozwala na złagodzenie objawów SIBO. Do cukrów wysoko fermentujących zaliczają się: glukoza, fruktoza, galaktoza, laktoza. Ponadto ograniczeniu podlegają fermentujące poliole.

Niezwykle ważny jest czas trwania diety z ograniczeniem specyficznych cukrów. Powinna być stosowana jedynie przez 2-6 tygodni, po tym etapie należy stopniowo wprowadzać produkty z większą zawartością FODMAPs i w konsekwencji ustalić dietę indywidualną, pod względem tolerancji produktów.

Ogólne zalecenia żywieniowe zawierają następujące komponenty:

• regularność posiłków w ciągu dnia dopasowana indywidualnie,
• istotne jest, by przerwy między posiłkami wynosiły 3,5-4h oraz unikanie podjadania,
• spożywanie ostatniego posiłku na 2-3h przed snem,
• dbanie o higienę posiłku, dokładne żucie pokarmów, unikanie rozpraszaczy w czasie posiłku,
• wprowadzenie lekkiej obróbki termicznej pokarmów,
• należy także unikać palenia tytoniu oraz stosowania innych używek.

Czy SIBO nawraca?

Warto wiedzieć, że rozrost flory bakteryjnej może nawracać, jeśli nie zostanie ustalona główna przyczyna zaburzenia. W większości przypadków dobrze leczone zaburzenie nie nawraca. Dlatego też warto skupić się na codziennych zachowaniach żywieniowych oraz stylu życia, które są kluczowe by redukować ryzyko nawrotu zespołu SIBO. Mimo to warto mieć na uwadze, iż na część czynników sprzyjających rozrostowi bakteryjnemu nie mamy wpływu.

Suplementacja w SIBO

Kluczową rolę w redukcji dolegliwości jest wprowadzenie probiotykoterapii. Jak wynika z wielu badań wprowadzenie ziół bakteriobójczych wśród pacjentów cierpiących na SIBO przynosi wymierne korzyści dla samopoczucia i zdrowia.

MyBestProBIO to probiotyk, który w swoim składzie zawiera aż 30 szczepów bakterii probiotycznych, które pomagają utrzymać prawidłowy stan mikroflory jelitowej. Ponadto zawiera prebiotyk umożliwiający namnażanie się dobrych bakterii.

Maślan Sodu Forte+ to produkt polecany do postępowania dietetycznego w zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego, takich jak SIBO.

Maślan sodu to sól sodowa kwasu masłowego. Zawiera kwas masłowy, który jest kwasem tłuszczowym o krótkim łańcuchu.  Maślan sodu powstaje naturalnie w naszych jelitach przez fermentację błonnika. To podstawowe źródło energii dla komórek jelit – bez maślanu sodu nie będą one prawidłowo funkcjonować. Niestety na skutek chorób lub niedoborów w diecie produkcja maślanu sodu w jelitach może być zaburzona. 

Kwas masłowy odgrywa ważną rolę w fizjologii jelit, wspierając perystaltykę, utrzymanie właściwego pH, wchłanianie składników odżywczych oraz prawidłowe funkcjonowanie i regenerację komórek nabłonkowych jelita. Co ważne w przypadku SIBO – wpływa na normalizowanie składu flory bakteryjnej.

Maślan Sodu Forte+ zawiera najwyższą na rynku dawkę maślanu sodu – aż 1400 mg. Dodatkowo preparat ma w sobie inulinę, która stymuluje produkcję kwasu masłowego w jelitach, co zwiększa skuteczność produktu.

Podsumowując: przerost flory bakteryjnej jest coraz częściej spotykanym zaburzeniem przewodu pokarmowego. Nie należy bagatelizować objawów zespołu rozrostu bakteryjnego, gdyż nieleczony może prowadzić do poważnych powikłań w tym zaburzeń pracy układu trawiennego, odpornościowego, zaburzeń wchłaniania witamin i składników mineralnych w przewodzie pokarmowym. Badanie SIBO jest bezbolesne i można je zrobić nie wychodząc z domu.