Nietolerancja glutenu: diagnoza, objawy i zalecenia dietetyczne

Gluten jest to białko znajdujące się w niektórych zbożach. Czy wiesz z jakie objawy są powiązane z nietolerancją glutenu?

Sprawdź artykuł, aby dowiedzieć się jak objawia nietolerancja glutenu oraz jakie badania warto wykonać w celu prawidłowej diagnostyki nietolerancji glutenu.

Nietolerancja glutenu – co to jest?

Gluten to białko roślinne, które występuje w ziarnach niektórych zbóż: pszenicy, życie, a także jęczmieniu. U części osób dorosłych, ale nie tylko powoduje niepożądaną reakcje organizmu. Gluten wprowadzany jest do diety w ciągu pierwszego roku życia człowieka.

Wyróżnia się dwa rodzaje nietolerancji glutenu. Schorzenie zależnie do przeciwciał klasy IgG czyli alergia na gluten, celiakia oraz nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. Nietolerancja glutenu jest to nieprawidłowa reakcja organizmu na gluten.

Celiakia

Celiakia jest to choroba trzewna o podłożu autoimmunologicznym, charakteryzująca się nietolerancją glutenu przez całe życie. W chorobie trzewnej dochodzi do zaniku kosmków jelitowych, co zmniejsza wchłanianie składników odżywczych. Celiakia manifestuje się przez objawy ze strony układu pokarmowego, ale także może manifestować się przez problemy skórne, zaburzenia neurologiczne czy depresja. Warto podkreślić, iż celiakia jest chorobą nieuleczalną.

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS)

NCGS została opisana niedawno, jej objawy są bardzo podobne do objawów celiakii. W przeciwieństwie do choroby trzewnej dolegliwości występują szybciej po spożyciu glutenu. Dodatkowo nie stwierdza się uszkodzeń błony śluzowej jelita w badaniu endoskopowym.

Alergia na pszenicę

Jeśli chodzi o ten aspekt, za ten typ alergii może być odpowiedzialny nie tylko gluten, ale dodatkowo jeszcze inne białka obecne w pszenicy. Alergia na pszenicę manifestuje się poprzez atopowe zapalenie skóry czy też nieżyt nosa bądź astma.

Nietolerancja glutenu objawy

Objawy nietolerancji glutenu, nie są jednoznaczne, gdyż są charakterystyczne dla wielu innych schorzeń oraz nietolerancji pokarmowych.

Kiedy pojawiają się pierwsze objawy?

Reakcja ludzkiego organizmu na gluten może być natychmiastowa lub opóźniona. Jeśli mówimy o alergii na gluten, to objawy pojawiają się niemal od razu po spożyciu glutenu. Na przestrzeni 24-26 godzin objawy będą się nasilać. Natomiast zmiany po kilku godzinach bądź po kilku dniach od spożycia glutenu są charakterystyczne dla nieceliakalnej nadwrażliwość na gluten. Jeśli chodzi o chorobę trzewną objawy mogą pojawić się po kilku tygodniach.

Objawy jelitowe nietolerancji glutenu- podstawowe objawy nietolerancji glutenu

Objawy ze strony jelit, dotyczą dolegliwości związanych z żołądkiem. Główne objawy nietolerancji glutenu to wzdęcia i bóle brzucha oraz utrata masy ciała. Często także pojawiają się biegunki, nudności, wymioty czy zaparcia. Należy wiedzieć, że występowanie tych symptomów jest typowe także dla innych schorzeń bądź alergii.

Pozajelitowe objawy nietolerancji glutenu

Symptomy nietolerancji glutenu mogą być niepozorne, do nich można zaliczyć afty w jamie ustnej, cukrzycę czy nawet depresję. Warto wyróżnić następujące objawy.

Nietolerancja glutenu, objawy skórne:

• pokrzywka,
• wypryski,
• zapalenie skóry,
• choroba Duhringa, która nazywana jest skórną postacią celiakii.

Objawy kostno-stawowe nietolerancji glutenu:

• osteoporoza,
• zapalenie stawów,
• bóle mięśni,
• bóle kostne.

Objawy endokrynologiczne:

• cukrzyca typu I,
• zaburzenia miesiączkowania,
• autoimmunologiczne zapalenie tarczycy,
• choroba Addisona.

Objawy a wiek

Pojawienie się charakterystycznych symptomów nietolerancji glutenu jest uzależnione od wieku pacjenta. U niemowląt występują głównie objawy jelitowe (biegunki, wymioty, zaparcia). Natomiast u dzieci można zaobserwować symptomy pozajelitowe takie jak: zaburzenia związane ze wzrostem, opóźniony rozwój ginekologiczny, trudności w nauce, niedokrwistości czy zmiany skórne.

Warto wspomnieć także o innych niespecyficznych objawach celikali jak pierwotna marskość wątroby, anemia z niedoboru żelaza, choroby tarczycy czy zaburzenia psychiczne. Celiakia dość często towarzyszy innym schorzeniom w związku z nieprawidłowym wchłanianiem leków czy innych substancji, obniżając ekfetywność terapii.

Badania na nietolerancję glutenu

Objawy celiakii i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten pokrywają się. Warto wiedzieć, że u każdego objawy mogą się różnić, dlatego też tylko na podstawie symptomów ciężko określić przyczynę nietolerancji. Warto wykonać w tym kierunku pomocne badania, by określić przyczynę występujących objawów. Jeśli spożycie glutenu powoduje nieprzyjemne dolegliwości warto szukać przyczyny. Zatem jakie badania wykonać?

W diagnostyce alergii na gluten można wymienić następujące metody: testy skórne, testy płatkowe oraz oznaczenie specyficznych IgE w badaniu krwi.

W procesie różnicowania celiakii wyróżnia się następujące badania:

• Badania serologiczne – przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tGT( w klasie IgA- diagnostykę warto rozpocząć od określenia danych przeciwciał. Dodatkowo warto sprawdzić przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA). Wykonuje się także pomiar całkowitego stężenia IgA w surowicy oraz w przypadku ich niedoboru oznacza się deamidowane peptydy gliadyny (DPG).
• Badanie genetyczne- potwierdzenie lub wykluczenie obecności genów kodujących białka zgodności tkankowej HLA-DQ2 i HLA-DQ8. Warto wiedzieć, że wynik dodatni nie potwierdza celiakii, jedynie o predyspozycji genetycznej.
• Badania histopatologiczne – polega na analizie błony śluzowej jelita cienkiego podczas biopsji dwunastnicy.

Prawidłowa diagnoza pozwala na efektywne wprowadzenie planu terapeutycznego oraz poprawę samopoczucia.

Leczenie nietolerancji glutenu

Jedyną słuszną metodą leczenia nietolerancja glutenu jest przestrzeganie diety bezglutenowej. Jest to dieta eliminacyjna, na której eliminuje się wiele produktów spożywczych, nie tylko zbóż, ale dodatkowo niektóre wędliny, słodycze, sosy czy nabiał. Produkty te mogą zawierać dodatek glutenu. Lista produktów jest dość długa, przez co może jest duże ryzyko pojawienia się niedoborów witamin oraz składników mineralnych. By mieć pewność, iż dany produkt nie zawiera glutenu, warto szukać znaku przekreślonego kłosa na etykiecie produktu. Warto zasięgnąć porady specjalisty dietetyka, by nie doprowadzić do pogorszenia zdrowia. Wykluczanie glutenu bez wskazań medycznych może spowodować zanik kosmków jelitowych, co skutkuje także gorszą tolerancją produktów zawierających gluten i w konsekwencji pojawią się objawy ze strony przewodu pokarmowego po jego spożyciu.

Co wolno spożywać na diecie bezglutenowej?

Oto produkty, które nie zawierają glutenu: nieprzetworzone mięso, ryby, owoce morza, jajka, produkty mleczne, owoce, warzywa, orzechy, rośliny strączkowe, rośliny bulwiaste, tłuszcze, produkty zbożowe (kasza jaglana, kukurydziana, gryczana).

Nieleczona celiakia może powodować wiele nieprzyjemnych w skutkach dolegliwości zarówno dla zdrowia fizycznego jak i psychicznego.

Podsumowując: Nietolerancja glutenu to poważny problem zdrowotny obejmujący celiakię, nieceliakalną nadwrażliwość na gluten (NCGS) oraz alergię na pszenicę. Celiakia jest autoimmunologiczną chorobą trzewną, której jedynym skutecznym leczeniem jest ścisła dieta bezglutenowa. NCGS, mimo podobnych objawów, nie powoduje uszkodzeń jelit, a alergia na pszenicę może być wywołana także innymi białkami niż gluten.

Objawy nietolerancji glutenu są różnorodne i mogą obejmować problemy żołądkowo-jelitowe, skórne, neurologiczne, endokrynologiczne oraz kostno-stawowe. Diagnostyka obejmuje testy serologiczne, genetyczne oraz histopatologiczne, co pozwala na skuteczne różnicowanie schorzeń.

Najważniejszym zaleceniem dietetycznym dla osób z nietolerancją glutenu jest przestrzeganie diety bezglutenowej, aby uniknąć powikłań zdrowotnych i poprawić jakość życia. Warto konsultować się z dietetykiem, aby uniknąć niedoborów witamin i minerałów oraz świadomie wybierać bezglutenowe produkty spożywcze.