Histamina: co to jest i jak wpływa na organizm?

Histamina to ciekawy związek chemiczny, który pełni wiele kluczowych funkcji w naszym organizmie. Odgrywa ona istotną rolę w reakcjach alergicznych, regulacji snu, apetytu oraz procesach trawienia. Pomimo jej niewielkiej ilości, wpływ histaminy na nasze zdrowie i samopoczucie jest ogromny. Jest produkowana wewnątrz organizmu, ale także dostarczana z codziennie przyjmowaną żywnością. Warto wiedzieć, że istnieje także nietolerancja histaminy, z którą zmaga się spora ilość osób. Czym dokładnie jest histamina? Jakie są jej funkcje w ciele człowieka i jak radzić sobie z jej nadmiarem? Przeczytaj poniższy artykuł, aby poznać najważniejsze informacje na temat histaminy.

Czym jest histamina?

Histamina jest związkiem biologicznie czynnym. Ze względu na swoje funkcje należy do hormonów tkankowych, które mają regulujący wpływ na cały organizm ludzki. Jest magazynowana przede wszystkim w komórkach tucznych organizmu w formie nieczynnej. Jest uwalniana pod wpływem różnych czynników, takich jak zmiana temperatury, kontakt z alergenem czy uszkodzenia tkanki. W ujęciu chemicznym histamina należy do małocząsteczkowych związków azotowych grupy amin biogennych.

Jaką rolę pełni histamina w naszym organizmie?

W organizmie człowieka histamina wpływa na całe spektrum funkcji fizjologicznych różnych komórek i tkanek. Przyśpiesza gojenie się ran, ma wpływ na napięcie mięśni gładkich (jelit, oskrzeli, żołądka czy macicy), współdziała z innymi hormonami poprzez pobudzenie wydzielania soku żołądkowego czy regulację wydzielania hormonów z przedniego płata przysadki.

Dodatkowo histamina odpowiada za reakcje alergiczne oraz uczestniczy w przebiegu stanu zapalnego. Największe stężenie zmagazynowanej histaminy jest w płucach, skórze i przewodzie pokarmowym.

Receptory histaminowe – jakie jest ich znaczenie w działaniu histaminy?

Histamina działa w naszym organizmie jako agonista czyli łączy się z receptorem i w konsekwencji wywołuje reakcję w komórce. W zależności od tego z którym receptorem się zwiąże, powoduje określony rodzaj objawów.

Receptory H1- rozszerzenie naczyń, nasilony świąd, ból, nadciśnienie, tachykardia, uderzenia gorąca, skurcz oskrzeli, obrzęk błony śluzowej, skurcze mięśni gładkich.

Receptory H2 – wydzielanie kwasu żołądkowego, niedociśnienie, ból głowy, tachykardia, skurcz oskrzeli.

Receptory H3 – uwalnianie histaminy, dopaminy, noradrenaliny i acetylocholiny, dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym.

Histamina – zawartość w produktach spożywczych

Warto wiedzieć, że histamina jest syntetyzowana w naszym organizmie, ale także możemy ją dostarczać z codziennie przyjmowanym pokarmem.

Obecność histaminy w produktach spożywczych może wynikać z następujących faktów:

• jej naturalne występowanie w określonych produktach,
• podczas procesów dojrzewania, a w konsekwencji gnicia czy psucia produktów spożywczych, zawartość histaminy wzrasta.

Produkty spożywcze i napoje bogate w histaminę, których warto się wystrzegać przy nietolerancji histaminy:

• drożdże i ekstrakty drożdżowe,
• sery dojrzewające,
• fermentowane produkty mleczne,
• konserwy rybne, produkty w puszkach,
• kapusta kiszona, ogórki kiszone,
• produkty wędzone takie jak: kiełbasa, szynka, boczek,
• owoce morza i skorupiaki,
• ocet.

Do produktów, które mogą powodować zwiększone uwalnianie histaminy należą:

• większość owoców cytrusowych,
• czekolada i kakao,
• pomidory oraz produkty pochodne,
• orzeszki ziemne.

Dodatkowo warto wyróżnić jeszcze produkty, które mogą zakłócać działanie enzymu DAO to:

• szpinak, bakłażan, truskawki,
• napoje energetyczne,
• zielona herbata.

Histamina sama w sobie nie jest szkodliwa dla organizmu, natomiast objawów alergii nie można bagatelizować. Spożywanie zbyt dużych ilości produktów zawierających histaminę może prowadzić do wystąpienia objawów zatrucia.

Nietolerancja histaminy – diagnostyka i leczenie

Zastanawiasz się, jak wykryć nietolerancję histaminy? Rozpoznanie nietolerancji histaminy warto rozpocząć od przeprowadzenia wnikliwego wywiadu dotyczącego zarówno objawów jak i chorób towarzyszących, dodatkowo warto przyjrzeć się spożywanym posiłkom czy produktom z którymi wiążą się symptomy alergiczne.

Diagnostykę nietolerancji histaminy rozpoczynamy od sprawdzenia innych możliwych przyczyn zaistniałej sytuacji. Jeśli u pacjenta podejrzewa się nietolerancję histaminy, warto wykonać poniższe badania:

• oznaczenie osoczowego stężenia histaminy,
• oznaczenie osoczowej aktywności enzymu DAO.

Dodatkowo warto sprawdzić poziom witaminy B6 oraz witaminy C i miedzi, gdyż są kofaktorami enzymów. Diagnostyka nietolerancji histaminy nie jest łatwa, wymaga zarówno cierpliwości jak i zaangażowania.

Diagnoza nietolerancji histaminy umożliwia efektywne leczenie nietolerancji histaminy. W niektórych przypadkach stosuje się leki antyhistaminowe, kiedy inne sposoby wsparcia nie są efektywne.

Zastanawiasz się jakie są przyczyny nietolerancji histaminy w organizmie człowieka?

Do przyczyn nietolerancji histaminy zalicza się:

zespół jelita nadwrażliwego,

dysbiozę jelit,

nieswoiste zapalenie jelit,

celiakię,

infekcje, które redukują integralność błony śluzowej jelit.

Objawy nietolerancji histaminy

Spożyta histamina powinna być rozkładana przez enzymy i nie przedostawać się do krwi. Jednak gdy dochodzi do zaburzeń w działaniu tych enzymów, histamina przenika do krwiobiegu i łącząc się z receptorami H, wywołuje objawy.

Niestety nie ustalono do tej pory dawki toksycznej histaminy w żywności. Za bezpieczną normę uznaje się dawkę 50mg według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia). Należy podkreślić, że nie tylko nadmiar histaminy może powodować dolegliwości, ale u osób wrażliwych już niewielkiej jej ilości na poziomie 5 czy 10 mg będą pogarszały samopoczucie.

Wśród oznak nietolerancji histaminy można wyróżnić:

• skóra – zaczerwienienie, świąd, pokrzywka, egzema, atopowe zapalenie skóry,
• układ oddechowy – duszność i skurcz oskrzeli, kaszel,
• układ pokarmowy – wzdęcia, ból brzucha, biegunka, mdłości,
• układ nerwowy – bóle głowy, migreny, zawroty głowy, senność oraz problemy ze snem, zaburzenia termoregulacji,
• układ krwionośny – zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze,
• bolesne miesiączkowanie – jest związane ze zwiększoną wrażliwością na histaminę.
• dodatkowo łzawienie oczu, nadmierne pocenie, zmniejszona odporność na stres.

Warto wiedzieć, iż do uwolnienia histaminy z komórek tucznych i wystąpienia symptomów alergii bądź nietolerancji histaminy może dojść pod wpływem wielu czynników. Wśród nich można wyróżnić: alkohol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, stres, wysiłek fizyczny czy zmiany hormonalne. Jeśli chodzi o alkohol, nie tylko wpływa on pobudzająco, ale dodatkowo pobudza endogenną syntezę histaminy i hamuje enzym diaminooksydazę.

Dieta antyhistaminowa – zasady

Osoby zmagające się z nietolerancją histaminy powinny przede wszystkim znaleźć przyczynę problemu, z jakich powodów wystąpiła nietolerancja. Następnie dzięki zastosowaniu diety eliminacyjnej poprzez wyłączenie niektórych produktach spożywczych obserwować czy następuje progres. By wprowadzić dietę eliminacją istotne jest potwierdzenie nietolerancji histaminy w organizmie.

Obok diety z niską zawartością histaminy zaleca się suplementację enzymu DAO, wspomagającą rozkład przyjmowanej histaminy jako leczenie uzupełniające. Dodatkowa suplementacja możliwa jest kofaktorami enzymu diaminooksydazy, do których należą: witamina C, miedź, witamina B6 jako terapia wspomagająca. Aby jeszcze efektywniej wesprzeć funkcjonowanie organizmu, można rozważyć suplementację odpowiednim probiotykiem.

Przede wszystkim warto zredukować spożycie produktów zawierających wysokie stężenie histaminy, ale także zwrócić uwagę, na fakt, iż są także wymienione wyżej produkty, które mogą zakłócać działanie głównego enzymu.

Niemniej istotny jest fakt, by w diecie antyhistaminowej dominowały produkty świeże oraz jak najmniej przetworzone. Podstawą są warzywa i owoce (z wykluczeniem tych bogatych w histaminę), nabiał, pełnoziarniste produkty zbożowe, a także ryby i mięso z dobrego źródła.

Co ważne, posiłki należy przygotowywać przy pomocy gotowania, pieczenia bez dodatku tłuszczu.

Kluczowy jest zdrowy tryb życia, eliminacja produktów które szkodzą i zadbanie, by nie dochodziło do niedoborów składników odżywczych.

Podsumowując: histamina to kluczowy związek regulatorowy w naszym organizmie, ważny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Głównie kojarzona jest z reakcjami alergicznymi, wpływa na wiele innych procesów, takich jak rytm okołodobowy czy wydzielanie soku żołądkowego. Źródłem histaminy w organizmie jest endogenna synteza, ale również jest ona dostarczana z produktami, które codziennie spożywany. Niestety część ludzi boryka się z nietolerancją histaminy. W sytuacji, gdy istnieje podejrzenie nietolerancji histaminy, należy wykonać badania. Ważne jest znalezienie przyczyny takiej sytuacji. W przypadku nietolerancji histaminy głównym zadaniem jest ograniczenie produktów bogatych w ten związek.