Witamina A: jej funkcje, źródła i znaczenie w zdrowej diecie

Witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, ma niebagatelne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Czy wiesz jakie są właściwości witaminy A, a także gdzie ją możesz znaleźć w żywności?

Sprawdź poniższy artykuł, a dowiesz się dlaczego warto dbać o jej prawidłową podaż w diecie.

Witamina A i jej właściwości

Jest kluczowym i niezbędnym składnikiem wielu procesów zachodzących w organizmie ludzkim. Witamina A odnosi się do kilku aktywnych substancji mianowicie retinolu oraz jego pochodnych, a także beta karotenu oraz niektórych karotenoidów.

Należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach , jest odkładana w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. Dlatego też trudniej jest o jej niedostateczną podaż, natomiast nadmiar witaminy a w organizmie może być szkodliwy. Dotyczy to przede wszystkim kobiet w ciąży.

Rola witaminy A

Jeśli już znasz jej właściwości, czas zapoznać się z jej rolą w organizmie. Witamina A jest składnikiem odżywczym niezbędnym do funkcjonowania ludzkiego organizmu.

Aktywną formą witamina A jest retinol, oto lista jego funkcji:

• odgrywa kluczową rolę w odbieraniu bodźców wzrokowych w siatkówce oka,
• chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami chorobotwórczymi,
• jest odpowiedzialny za integralność błon komórkowych,
• utrzymuje prawidłowy stan skóry włosów i paznokci,
• odpowiada za funkcjonowanie komórek tkanki nabłonkowej,
• reguluje wzrost tkanki nabłonkowej oraz innych komórek organizmu,
• odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych,

Ponadto witamina A bierze udział w budowaniu naturalnej odporności organizmy przez wsparcie działania układu immunologicznego. Dodatkowo wpływa korzystnie na wygląd skóry włosów i paznokci, przez co znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce.

Witamina A na trądzik

Witamina A wpływa na odnowę naskórka, przyspieszając cały proces, ponadto wzmacnia jego funkcję obronną, a także redukuje transepidermalną utratę wody. Witamina a zwiększa proces wytwarzania kolagenu i elastyny, białka będące podstawowymi składnikami budulcowymi skórek skóry. Warto wiedzieć, iż należy do najbardziej efektywnych składników preparatów przeciwstarzeniowych, gdyż redukuje przebarwienia oraz drobne zmarszczki. Jej pochodne czyli retinoidy są szeroko rozpowszechnione w terapii trądziku. Ponadto beta karoten czyli prowitamina A stanowi dodatkowy filtr przeciwsłoneczny, który redukuje wrażliwość na promieniowanie UV, tym samym ryzyko poparzenia skóry.

Witamina A na wzrok

Witamina A wchodzi w skład rodopsyny, a więc barwnika wzrokowego znajdującego się w pręcikach siatkówki oka. To właśnie siatkówka odpowiada za jakość naszego widzenia, dlatego istotne jest by utrzymać ją w jak najlepszej formie. W wyniku niedoboru witaminy A rozwija się kurza ślepota, wywołana niedoborem rodopsyny. Objawia się jako utrudnione widzenie w półmroku.

Witamina A i wpływ na układ odpornościowy

Omawiana witamina ma duży wpływ na układ odpornościowy, stymulując reakcje, chroniące ludzki organizm przed infekcjami bakteryjnymi.

Witamina a bierze udział w procesie tworzenia niektórych komórek w tym limfocytów T i B, mających wpływ na odpowiedź immunologiczną, chroniąc przed infekcjami.

Witamina A pełni wiele funkcji w ludzkim organizmie. Bierze udział w syntezie białek, dlatego też nie powinniśmy jej pomijać. Dodatkowo ma swój udział w przemianach tłuszczów. A ponadto witamina A wykazuje potencjalne działanie antynowotworowe, z jej pomocą możemy zapobiegać rozwojowi i spowolnieniu tego procesu. W badaniach obserwacyjnych opublikowanych na łamach Gynecologic Oncology w 2012 konsumpcja wyższych ilości witaminy A pod postacią beta karotenu wiązała się z niższym ryzykiem niektórych rodzajów raka w tym raka szyjki macicy, pęcherza moczowego czy płuc.

Witamina A a zdrowie kości

W celu utrzymania zdrowych kości kluczową rolę odgrywają takie składniki jak: białko, witamina D oraz wapń. Nie mniej ważne jest spożywanie wystarczającej ilości witaminy A, do prawidłowego wzrostu oraz rozwoju kości. Aczkolwiek jak wynika z badań opublikowanych na łamach Journal of Clinical Densitometry w 2013 roku, wykazano, iż osoby, które spożywały duże ilości omawianej witaminy, były podatne na wyższe ryzyko złamań kości, dlatego ważny jest umiar w suplementacji.

Witamina A a płodność

Witamina A jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Odgrywa istotną rolę w prawidłowym przebiegu procesów wzrostowych i rozwoju zarodków w czasie ciąży.

Badania przeprowadzane z udziałem tej witaminy na szczurach, dowodzą, iż niedobór witaminy A blokuje rozwój plemników prowadząc do niepłodności u samców. U samic jej niedostateczny poziom może wpływać na obniżenie jakości jaja, a także na implantację w macicy.

W trakcie ciąży u kobiet, witamina A ma udział we wzroście oraz rozwoju wielu głównych narządów oraz struktur nienarodzonego dziecka, w tym układu nerwowego, szkieletu, nerek, serca, oczu, płuc oraz trzustki.

Przyczyny niedoboru witaminy A

Niedobór witaminy A może być wynikiem następujących czynników:

• picie nadmiernej ilości alkoholu,
• palenie tytoniu,
• zaburzenia wchłaniania witaminy A,
• dieta uboga w składniki odżywcze takie jak białko czy tłuszcze. Badanie zawartości witaminy A w organizmie jest rekomendowane dla osób, u których podejrzewa się jej nadmiar czy niedobór. Stany te określa się mianem hipo- lub hiperwitaminozą. Każde z nich charakteryzuje się odmiennymi objawami klinicznymi, a także jest związane z ryzykiem rozwoju różnych powikłań.

Objawy niedoboru witaminy A

Niedostateczny poziom witaminy A jest zwykle związany z dietą ubogą w omawianą substancję, tłuszcz jak i cynk, gdyż są niezwykle ważne do prawidłowego jej wchłaniania. Ponadto infekcje także osłabiają jej wchłanianie. W Polsce ryzyko jej niedoboru jest niskie. Natomiast symptomy wynikające z jej niedoboru mogą być mylące z innymi patologiami.

Niedobór witaminy A niesie ze sobą wiele negatywnych skutków przede wszystkim prowadzi do keratynizacji nabłonków:

• oka,
• dróg pokarmowych,
• dróg oddechowych,
• rogówki.

Skutki niedoboru witaminy A są następujące:

• wysychanie spojówek oraz rogówek,
• trądzik,
• suchość skóry,
• brak apetytu,
• wolno rosnące i kruche paznokcie,
• ślepota zmierzchowa,
• osłabienie wzroku,
• łuszczyca,
• łysienie plackowate,
• biegunki,
• rogowacenie skóry na powierzchni dłoni i stóp,
• złe samopoczucie.

Warto podkreślić, iż w krajach, gdzie dieta jest oparta na ryżu, zauważa się częste niedobory witaminy A.

Nadmiar witaminy A

Jeśli witamina A pochodzi wyłącznie z pożywienia, nie musimy się martwić, iż dojdzie do jej nadmiaru. Nawet spore ilości warzyw jak np. marchewka jedzone codziennie nie spowodują nadwyżki jej podaży.

Należy podkreślić, iż nadmiaru witaminy muszą wystrzegać się kobiety w ciąży lub planujące ciążę, gdyż omawiana witamina w zbyt dużej ilości wykazuje działanie teratogenne, czyli uszkadzające płód.

Przyjmowanie witaminy A w nadmiernych ilościach najczęściej jest spowodowana suplementacją. Ostra toksyczność tejże witaminy występuje w krótkim czasie, kiedy zostanie spożyta duża dawka witaminy A w krótkim czasie. Warto wiedzieć, iż suplementacja zbyt dużych dawek witaminy A może powodować poważne skutki zdrowotne, a nawet w niektórych przypadkach, przy spożyciu bardzo dużych jej ilości może być śmiertelne.

Wśród objawów nadmiaru witaminy A można wyróżnić:

• nadpobudliwość i drażliwość,
• nudności i wymioty,
• zaburzenia widzenia,
• zmniejszone łaknienie,
• wrażliwość na światło słoneczne,
• wypadanie włosów,
• żółtaczka,
• sucha skóra,
• opóźniony wzrost,
• swędząca skóra,
• bóle głowy,
• uszkodzenie wątroby oraz zaburzenia jej funkcji,
• zmiany skórne,
• zahamowaniem wzrostu u dzieci.

Zapotrzebowanie na witaminę A

Warto wiedzieć, iż zapotrzebowanie na witaminę A przede wszystkim zależy od wieku oraz płci. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności referencyjna dzienne spożycie witaminy A to:

• od 250 uq do 750 uq dla dzieci i niemowląt,
• 650 uq dla kobiet oraz 700uq dla kobiet w trakcie ciąży,
• 750 uq dla mężczyzn.

Źródła witaminy A

Witamina A występuje jako retinol w produktach pochodzenia zwierzęcego, a także pod postacią beta karotenu (prowitaminy A) w produktach roślinnych. Warto zauważyć, iż to właśnie retinol jest wykorzystywany w większym stopniu niż beta karoten. Do kluczowych źródeł witaminy A w postaci retinolu można zaliczyć masło, jaja, mleko i jego przetwory, niektóre tłuste ryby, wątróbka, bataty, jarmuż, rzeżucha, dynia, szpinak.

Karotenoidy są ważne dla naszego zdrowia, ich źródłem są przede wszystkich warzywa takie jak szpinak, dynia, marchew, pomidory, czerwona papryka, sałata, a także owoce tj: wiśnie, morele, brzoskwinie, śliwki.

Jeśli suplementacja to co wybrać?

Jeśli borykasz się z niedoborem witaminy A, warto wesprzeć swój organizm poprzez włączenie dobrej jakości suplementów diety do codziennego życia. MyBestBeauty zawierający, aż 24 składniki naturalne. Przede wszystkim jest rekomendowany dla osób borykających się z problemami skóry, paznokci i włosów. W tym bogatym składzie można znaleźć witaminę A, ale także inne składniki wspierające stan skóry, wśród nich można zauważyć kolagen, witaminę C, selen , witaminę E, miedź oraz pokrzywę. Jak pokazują wyniki z badań przeprowadzonych przez firmę BestPharm, aż 96% badanych kobiet potwierdza korzystny wpływ tego suplementu na stan włosów.

Podsumowując, witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, pełni kluczową rolą dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Przede wszystkim znajdziesz ją w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej niedobór powoduje szereg problemów zdrowotnych, natomiast nadmiar witaminy A jest szkodliwy. Wśród ważniejszych właściwości witaminy A można podkreślić jej wpływ na płodność jak i układ immunologiczny, a także poprawia wygląd skóry włosów i paznokci, przez co znalazła zastosowanie w kosmetologii jako składnik kosmetyków. Należy pamiętać, iż jej nadmiar jest szkodliwy w szczególności dla kobiet w ciąży. Ponadto może zapobiegać rozwojowi nowotworów, poprzez właściwości przeciwnowotworowe.