Ortoreksja – gdy zdrowe odżywianie przeradza się w obsesję

Odpowiednie nawyki żywieniowe stanowią fundament zdrowego życia. Jeśli występują niedobory, nasz organizm nie może prawidłowo funkcjonować zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. W obecnych czasach balans jest bardzo ważny, gdyż jego brak może doprowadzić do wielu skrajności.

Zdrowe odżywianie wpływa na nasze samopoczucie, siły witalne i prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Kiedy jednak sposób żywienia staje się obsesją oraz przymusem, a Twoje życie zostaje podporządkowane pod zakupy, ciągłe planowanie posiłków oraz przygotowywanie jedynie zdrowych dań, można mówić o uzależnieniu.

O tym czym jest ortoreksja, jak się objawia, dowiesz się z poniższego artykułu.

Czym jest ortoreksja?

Ortoreksja (orthorexia nervosa) to inaczej obsesja na punkcie zdrowego odżywiania. Stanowi zaburzenie o podłożu psychicznym, podobnie jak anoreksja. Główne zaburzenia odżywiania czyli anoreksja i bulimia są znane od wielu lat, natomiast ortoreksja stała się uzależnieniem XXI wieku. Mimo, iż w wielu aspektach jest do nich podobna, jej cel jest inny. Warto podkreślić, iż do jej pojawienia prowadzi bardzo długa, z pozoru niewinna droga. Ortoreksja rozwijają się podstępnie i nie wiadomo, kiedy zaczyna dominować w życiu chorego.

Warto zdawać sobie sprawę, iż ortoreksja nie została dotąd uwzględniona w nozologicznych klasyfikacjach. Natomiast przyjmuje się, że należy do spektrum zaburzeń odżywiania, jest to oddzielna jednostka chorobowa.

Kto choruje?

Najczęściej ofiarami ortoreksji są kobiety. Ortoreksja jest charakterystyczna dla bogatych społeczeństw. Dodatkowo literatura podpowiada, iż ryzyko pojawienia się ortoreksji wzrasta wśród osób, które w przeszłości zmagały się z zaburzeniami odżywiania.

Jak powstaje? Najpierw osoba chora stopniowo modyfikuje swoje nawyki żywieniowe według wyznaczonych zasad odżywiania, poprawiając dotychczasowe błędy. W dalszym etapie konsekwentnie zaczyna eliminować poszczególne produkty powszechnie znane jako niezdrowe produkty żywnościowe jak np. tłuste sosy, smażone mięso, słone przekąski czy słodycze. Na tym etapie zaczyna mocno zwracać uwagę na etykiety, korzysta np. tylko z ekologicznej żywności. Nie jest świadoma choroby, uznaje swoje zachowania za prawidłowe, podyktowane dużą wiedzą konsumencką oraz chęcią dbania o zdrowie i samopoczucie. Przede wszystkim występuje nadmierna koncentracja nad planowaniem jadłospisu.

Z biegiem czasu osoby chore usuwają całe grupy pokarmów, uzasadniając to często mało sensownymi argumentami. W konsekwencji takie zachowanie prowadzi do pojawienia się szeregu niedoborów pokarmowych, prowadzących do wystąpienia wielu dolegliwości groźnych dla zdrowia oraz życia co negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie.

Przyczyny ortoreksji

Kluczową przyczyną tego zaburzenia jest moda na zdrowe odżywianie kreowana przez media społecznościowe, czasopisma, telewizję. Z drugiej strony w obecnych czasach społeczeństwo jest ciągle bombardowane wiadomościami dotyczącymi szkodliwego działania spożywanych produktów. Przyczyna tego zaburzenia jest wieloetapowa i bez wątpienia tkwi w psychice. Problem, jakim jest ortoreksja nie pojawia się z dnia na dzień. Objawy ortoreksji mogą pojawić się już na wiele miesięcy przed diagnozą.

Cechy osobowości, a ortoreksja

Najczęściej omawiane zaburzenie dotyka osób skoncentrowanych na sobie, dążących do ideału. Silna kontrola oraz obsesyjne skupienie nad zdrowym odżywianiem sprawia im satysfakcję. Osoby te narzucają na siebie coraz większy reżim dietetyczny. Wdrażają system kar i nagród. Pojawiają się negatywne uczucia takie jak poczucie winy, kiedy zjedzą coś spoza swojej listy. Wśród osób dorosłych wyzwalaczem zaburzenia odżywiania może być choroba przewlekła, np. choroba onkologiczna czy cukrzyca.

Skutki ortoreksji

Osoby cierpiące na ortoreksję zapadają na liczne choroby, które są następstwem nieprawidłowego odżywiania oraz występujących niedoborów. Chorzy często zgłaszają następujące objawy:

• bóle brzucha,
• nudności,
• przewlekłe zmęczenie,
• bóle i zawroty głowy,
• zaburzenia w pracy przewodu pokarmowego,
• wyższa zapadalność na infekcje, spadek odporności,
• zaburzenia miesiączkowania wśród kobiet,
• zaburzenia osobowości, labilność emocjonalna, depresja,
• niedożywienie,
• upośledzenie życia społecznego,
• niezamierzona utrata masy ciała,
• brak przyjemności z jedzenia.

Ortoreksja zwiększa ryzyko rozwinięcia się anemii, a także osteoporozy. Dodatkowo stanowi ryzyko pojawienia się hiponatremii, odmy opłucnowej, kwasicy metabolicznej.

Warto podkreślić, iż ortoreksja ma wpływ na funkcjonowanie w społeczeństwie. Wśród osób borykających się z ortoreksją można zaobserwować wycofanie, samotność czy izolacja społeczna.

Ortoreksja leczenie

Kluczowym zaleceniem w leczeniu ortoreksji jest stopniowe wdrożenie racjonalnej diety. Takie założenie ma za zadanie wyrównać niedobory pokarmowe oraz wdrożyć właściwą edukację żywieniową. Należy też podkreślić, iż osoba z ortoreksją potrzebuje kompleksowego wsparcia, przede wszystkim wsparcia psychologa lub psychoterapeuty. Dodatkowo w leczeniu ortoreksji ważne jest otoczenie chorego, jego rodzina czy bliscy znajomi. Proces terapeutyczny może być długi, ponieważ zależny jest od stopnia zaawansowania choroby.

Ortoreksja a jadłowstręt psychiczny i ich objawy

Ortoreksja łączy się z anoreksją, gdyż oba zaburzenia odżywiania mają podłoże psychiczne. Osoby zmagające się z tymi zaburzeniami wykazują silną potrzebę eliminacji produktów potencjalnie niosących szkodliwe działanie na ludzki organizm.

Obie jednostki łączy zaburzony obraz postrzegania rzeczywistości. Schorzenia te należą do zaburzeń psychicznych. W obu przypadkach występuje nadmierne zaabsorbowanie spożywanymi pokarmami oraz sztywne nawyki żywieniowe. Różnica pomiędzy anoreksją, a ortoreksją polega na tym, iż anorektycy stosują określoną dietę w celu redukcji masy ciała, a ortorektycy skupiają się na eliminacji pokarmów mających niekorzystny wpływ na zdrowie. Ponadto celem ortorektyka nie jest bycie przesadnie szczupłym, głównym jego celem jest jakość spożywanych posiłków. Natomiast dla anorektyka najważniejsza jest jak najmniejsza ilość spożywanych kalorii. Osoby z zaburzeniami często się izolują, unikają spotkań towarzyskich, ponieważ jedzenie staje się rytułałem, unikają spożywania posiłków w barach czy restauracjach. Zdarza się tak, że jeśli tam uczęszczają to zabierają ze sobą własne posiłki.

Warto zdawać sobie sprawę, iż ortoreksja w ciągu najbliższych lat może stać się coraz bardziej powszechna. Dodatkowo coraz większą popularnością cieszą się przeróżne diety, a także dążenie ludzi do zdrowego trybu życia. Warto pamiętać, iż jedzenie powinno być przyjemnością, a także dostarczać niezbędnych składników odżywczych, takich jak witaminy czy składniki mineralne, kluczowe do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ważne by dbać o jakość pożywienia, regularność oraz różnorodność spożywanych posiłków. Warto słuchać swojego organizmu i adekwatnie reagować na jego potrzeby.

Podsumowując, ortoreksja należy do zaburzeń odżywiania, kiedy spożywanie zdrowej żywności obraca się w obsesyjne dbanie o zachowania żywieniowe. Leczenie ortoreksji nie jest proste, przede wszystkim skupia się na wprowadzeniu zbilansowanej diety, mającej na celu wyrównanie niedoborów oraz pozytywny wpływ na stan zdrowia. Ponadto ważne jest wsparcie psychologa czy psychoterapeuty.